Στα 22,5 δισ. ευρώ οι νέοι φόροι και οι περικοπές δαπανών

Σε τριετές σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής, που θα θέτει ως βασικό στόχο την αποκλιμάκωση του ελλείμματος από τα επίπεδα του 11%-12% του ΑΕΠ, στα οποία αναμένεται να διαμορφωθεί στο τέλος του 2009, κάτω από το όριο του 3% του ΑΕΠ ως το τέλος του 2012, προσανατολίζεται το οικονομικό επιτελείο της νέας κυβέρνησης. Το σχέδιο αυτό απαιτεί συνολική εξοικονόμηση 22,5 δισεκατομμυρίων ευρώ μέσα στην τριετία 2010-2012, με την εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων για την αύξηση των φορολογικών εσόδων και τη μείωση των δημοσίων δαπανών.

Η προετοιμασία του σχεδίου αυτού γίνεται υπό το βάρος της αναμενόμενης εκτίναξης του ταμειακού ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού στα επίπεδα του 12%-13% του ΑΕΠ, δηλαδή στα 30-32,5 δισ. ευρώ έως το τέλος του τρέχοντος έτους. Πολύ κοντά στα επίπεδα αυτά, δηλαδή στο 11%-12% αναμένεται, τελικά, να διαμορφωθεί φέτος και το – μετρούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – «έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης», το οποίο προκύπτει κατόπιν αφαίρεσης του λογιστικού πλεονάσματος – της «άσπρης «τρύπας» - των ασφαλιστικών ταμείων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης από το ταμειακό έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού. Κι αυτό διότι το πραγματικό ύψος της «άσπρης τρύπας» δεν θα υπερβαίνει πλέον το 1% του ΑΕΠ, μετά τον επανακαθορισμό τον οποίο θα κάνει στο μέγεθος αυτό το οικονομικό επιτελείο της νέας κυβέρνησης.

Το νέο Πρόγραμμα Σταθερότητας που θα υποβάλει η κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προβλέπει τη σταδιακή μείωση του «ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης» εντός τριετούς περιόδου, από το 2010 έως το 2012, με μέσο ρυθμό 3% του ΑΕΠ ετησίως. Κάθε χρόνο δηλαδή θα απαιτείται να εξοικονομούνται περίπου 7,5 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο, με αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών, ώστε συνολικά κατά την τριετία 2010-2012 να επιτευχθεί η μείωση του ελλείμματος κατά 22,5 δισ. ευρώ, δηλαδή από το 11%-12% φέτος λίγο κάτω από το 3% του ΑΕΠ στο τέλος του 2012.

Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο εξαιρετικά δύσκολος και φιλόδοξος στόχος, η νέα κυβέρνηση προγραμματίζει πλέον την οικονομική της πολιτική με λογική εντελώς διαφορετική από αυτήν που είχε ως αξιωματική αντιπολίτευση κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Αυτό σημαίνει ότι τα πράγματα γίνονται πλέον σοβαρά και εγκαταλείπεται η στρατηγική των γενναιόδωρων παροχών. Έτσι, οι προεκλογικές εξαγγελίες για φορολογικές ελαφρύνσεις και εισοδηματικές ενισχύσεις δεν πρόκειται να υλοποιηθούν άμεσα κατά τις πρώτες 100 μέρες ή κατά τον πρώτο χρόνο κυβερνητικής θητείας. Οι περισσότερες από αυτές θα επιδιωχθεί να υλοποιηθούν σταδιακά, δηλαδή σε ετήσιες δόσεις εντός της τετραετίας 2010-2013 ή θα επαναπροσδιορισθούν προκειμένου να περιορισθεί το δημοσιονομικός τους κόστος. Ορισμένες άλλες, οι οποίες προκαλούν πολύ μεγάλο δημοσιονομικό κόστος θα προγραμματισθούν για μετά το 2010 ή ακόμη και μετά το 2011! Παράλληλα, όποια μέτρα μειώσεων της φορολογικής επιβάρυνσης νομοθέτησε η προηγούμενη κυβέρνηση με ορίζοντα εφαρμογής την περίοδο 2010-2014 θα καταργηθούν.

Συγκεκριμένα:

1) Από τις προεκλογικές εξαγγελίες για φορολογικές ελαφρύνσεις και εισοδηματικές ενισχύσεις προς τους έχοντες χαμηλά εισοδήματα, θα επιδιωχθεί να υλοποιηθούν εντός του 2010 μόνο αυτές που αφορούν στην τροποποίηση της φορολογικής κλίμακας, στις αλλαγές της φορολογίας της ακίνητης περιουσίας και στην καταβολή του εκτάκτου επιδόματος αλληλεγγύης. Ακόμη όμως κι αυτά τα μέτρα θα σχεδιασθούν κατά τέτοιο τρόπο ώστε το δημοσιονομικό κόστος που θα προκαλέσουν στον προϋπολογισμό του 2010 να μην υπερβεί συνολικά τα 700-800 εκατ. ευρώ. Κι αυτό διότι στο συνολικό «πακέτο» μέτρων ενίσχυσης της οικονομίας με 2,5 δισ. ευρώ εντός του 2010, το οποίο υποσχέθηκε προεκλογικά το κυβερνών κόμμα, θα ενταχθούν επιπλέον η πρόσθετη δαπάνη της τάξης του 1 δισ. ευρώ που θα προκαλέσει στον προϋπολογισμό η αύξηση των κονδυλίων για την παιδεία, καθώς και οι δαπάνες συνολικού ύψους 700-800 εκατ. ευρώ που θα προκύψουν από τις αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό που θα δοθούν στο Δημόσιο με τη νέα εισοδηματική πολιτική καθώς επίσης και από την χορήγηση της πρώτης δόση της σταδιακής αύξησης της κατώτατης σύνταξης του ΟΓΑ. Όλα αυτά σημαίνουν ότι:

α) Το νέο φορολογικό κλιμάκιο, με συντελεστή μειωμένο κάτω από το 25%, το οποίο σχεδιάζεται να παρεμβληθεί μεταξύ των επιπέδων ετησίου εισοδήματος 12.000 και 30.000 ευρώ δεν θα έχει μεγάλο εύρος αλλά θα περιορισθεί το πολύ μέχρι τα 14.000 ή τα 15.000 ευρώ. Παράλληλα η μείωση του συντελεστή του νέου κλιμακίου κάτω από το 25% δεν θα είναι μεγάλη το 2010. Το πιο πιθανό είναι να επιδιωχθεί η σταδιακή μείωση του συντελεστή από το 25% στο 15%, σε ορίζοντα τετραετίας, δηλαδή ως το 2014.

β) Οι αυξήσεις των αφορολογήτων ορίων στον νέο ΦΜΑΠ που θα αντικαταστήσει το ΕΤΑΚ και στους φόρους κληρονομιών και γονικών παροχών, που θα επανέλθουν, δεν θα είναι πολύ μεγάλες το 2010. Μάλιστα εξετάζεται η επαναφορά των φόρων αυτών να συνδυασθεί με αυξήσεις στις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων ώστε οι απώλειες εσόδων από τις αυξήσεις στα αφορολόγητα όρια να περιορισθούν στο ελάχιστο.

γ) Η χορήγηση του εκτάκτου επιδόματος αλληλεγγύης θα γίνει σε μικρότερο αριθμό ατόμων από αυτόν που είχε σχεδιασθεί αρχικά: το εισοδηματικό όριο χορήγησης του επιδόματος δεν θα είναι το ισχύον σήμερα αφορολόγητο όριο των 12.000 ευρώ αλλά το όριο φτώχειας το οποίο είναι περιορισμένο στα επίπεδα των 5.800 ευρώ.

2) Οι προεκλογικές εξαγγελίες οι οποίες αφορούν στην επέκταση του ΕΚΑΣ σε άλλους 300.000 χαμηλοσυνταξιούχους και στη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης θα αναβληθούν για να εφαρμοσθούν από το 2011 και μετά, ενώ η προεκλογική υπόσχεση για αύξηση της κατώτατης σύνταξης του ΟΓΑ από τα 330 στα 475-550 ευρώ το μήνα θα υλοποιηθεί σταδιακά στην τετραετία 2010-2013, με πολύ μικρές αυξήσεις τα δύο πρώτα έτη (2010 και 2011) και πολύ μεγαλύτερες τα επόμενα (2012, 2013).

3) Σχεδιάζεται να καταργηθεί η διάταξη, την οποία ψήφισε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας στα τέλη του 2008 και με την οποία προβλέπεται ότι ο συντελεστής φορολόγησης που αντιστοιχεί στο κλιμάκιο από τα 12.000 έως τα 30.000 ευρώ της κλίμακας φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων καθώς επίσης και ο βασικός συντελεστής φόρου για τα κέρδη των ΑΕ και ΕΠΕ μειώνεται από το 25% στο 20% σταδιακά από το 2010 έως το 2014, με ετήσιο ρυθμό 1%.

Πέραν των περικοπών και των ετεροχρονισμών στις υπεσχημένες παροχές, το οικονομικό επιτελείο της νέας κυβέρνησης προετοιμάζει, παράλληλα, και ένα νέο «πακέτο» φοροεισπρακτικών και άλλων επώδυνων μέτρων. Τα μέτρα θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από τις αρχές του 2010 για να καταστεί εφικτή η επίτευξη του δύσκολου στόχου της εξοικονόμησης ποσού ίσου με 7,5 δισ. ευρώ ή με 3% του ΑΕΠ κάθε χρόνο.

Στα μέτρα αυτά θα περιλαμβάνονται αυξήσεις ειδικών φόρων κατανάλωσης σε καύσιμα, ποτά, τσιγάρα, νέες αυξήσεις στα τέλη κυκλοφορίας, αλλαγές στον τρόπο φορολόγησης των 800.000 μικρομεσαίων επιτηδευματιών και ελευθέρων επαγγελματιών, η φορολόγηση των συναλλαγών των εξωχώριων εταιριών, η φορολόγηση των εισοδημάτων και της περιουσίας της Εκκλησίας, η κατάργηση μεγάλου αριθμού περιπτώσεων αυτοτελούς φορολόγησης εισοδημάτων και φοροαπαλλαγών καθώς και η εφαρμογή ενός νέου αυστηρότερου πλαισίου φορολογικών ελέγχων με την καθολική εφαρμογή του «πόθεν έσχες».