Πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα, που θα επιβαρύνουν εκ νέου τους προϋπολογισμούς εκατομμυρίων οικογενειών με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα σχεδιάζει να επιβάλει η κυβέρνηση το 2011। Ο κατάλογος των μέτρων περιλαμβάνει νέες περικοπές επιδομάτων για χιλιάδες εργαζόμενους στο στενό και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, αυξήσεις-φωτιά στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης, των αλκοολούχων ποτών και των προϊόντων καπνού και νέα άνοδο του συντελεστή ΦΠΑ που επιβάλλεται σε τρόφιμα, φάρμακα, λογαριασμούς ΔΕΚΟ, κόμιστρα και εισιτήρια μέσων μαζικής μεταφοράς.
Τα μέτρα είναι αναπόφευκτο να ληφθούν καθώς το έλλειμμα του φετινού προϋπολογισμού θα κλείσει με σημαντική υπέρβαση της πρόβλεψης που έχει συμπεριλάβει η κυβέρνηση στο Μνημόνιο. Η υπέρβαση θα οφείλεται σε δύο λόγους:
α) στην ενσωμάτωση των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΔΕΚΟ στο συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα, η οποία έχει ήδη συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat) και αναμένεται να επιβαρύνει με επιπλέον 1,7 δις. ευρώ το έλλειμμα του 2009 και 1,2 δισ. ευρώ το έλλειμμα του 2010.
β) στην αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών να επιτύχει τους νέους – για 4η φορά - αναθεωρημένους στόχους για τα έσοδα και τις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού του 2010. Τα 16,3 δις. ευρώ που χρειάζεται να εισπράξει το Δημόσιο μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου για να υλοποιηθεί η νέα πρόβλεψη για είσπραξη συνολικών καθαρών εσόδων ύψους 52,7 δις. ευρώ από τον φετινό τακτικό προϋπολογισμό είναι αδύνατο να εξασφαλιστούν λόγω της βαθειάς ύφεσης στην οποία βρίσκεται η οικονομία, των ελλείψεων στο προσωπικό του φοροελεγκτικού και φοροεισπρακτικού μηχανισμό καθώς και εξαιτίας ορισμένων οργανωτικών και τεχνικών αδυναμιών των κεντρικών υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών, που καθυστερούν τις διαδικασίες εκκαθάρισης φόρων και την έγκαιρη είσπραξη των εσόδων από τη ρύθμιση της περαίωσης.
Η υπέρβαση του ελλείμματος του 2010 εκτιμάται ότι θα κυμανθεί μεταξύ 1,5 και 2 δισ. ευρώ τουλάχιστον. Αυτή τη «μαύρη τρύπα» του φετινού ελλείμματος αλλά και την αναμενόμενη μειωμένη αποδοτικότητα ορισμένων εισπρακτικών μέτρων που έχουν περιληφθεί στον προϋπολογισμό του 2011(όπως οι ρυθμίσεις για τους ημιυπαίθριους χώρους, τα αυθαίρετα, τις καταπατημένες εκτάσεις, τα ηλεκτρονικά τυχερά παιχνίδια και την έκτακτη εισφορά επί των κερδών του 2009) θα κληθούν να την καλύψουν οι πολίτες μέσω της επιβολής νέας δέσμης εκτάκτων μέτρων για την διασφάλιση τουλάχιστον 4 δισ. ευρώ.
Η κυβέρνηση προσπαθεί με νύχια και με δόντια να κρατήσει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητα το σχέδιό της για τα έκτακτα μέτρα, λόγω των επικείμενων εκλογών για την τοπική αυτοδιοίκηση. Μετά τις εκλογές όμως θα υποχρεωθεί να ανακοινώσει επίσημα στους πολίτες τα νέα επώδυνα μέτρα, μαζί με το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού του 2011.
Αναλυτικά, το πακέτο των πρόσθετων μέτρων που θα περιληφθεί στο τελικό σχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού του 2011 θα προβλέπει:
1) Νέες περικοπές στις αποδοχές των 770.000 υπαλλήλων της κεντρικής διοίκησης και των 200.000 εργαζομένων στις δημόσιες επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο εφαρμογής των ρυθμίσεων για το νέο ενιαίο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών θα προχωρήσει σε σημαντικές περικοπές ή ακόμη και σε καταργήσεις επιδομάτων που λαμβάνουν σήμερα εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι σε υπουργεία, οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου επιχορηγούμενα από τον κρατικό προϋπολογισμό, καθώς επίσης και χιλιάδες λειτουργοί του Δημοσίου, όπως είναι οι δικαστικοί λειτουργοί, οι πανεπιστημιακοί καθηγητές, οι καθηγητές των ΤΕΙ, οι διπλωματικοί υπάλληλοι, οι στρατιωτικοί, οι αστυνομικοί, οι λιμενικοί και οι πυροσβέστες. Ως πρόφαση για την επιβολή αυτών των επώδυνων αλλαγών θα χρησιμοποιηθεί η ... “ανάγκη για σύνδεση των αμοιβών με το παραγόμενο έργο και την αποδοτικότητα των υπαλλήλων”.
Στο στόχαστρο της κυβέρνησης θα μπουν κυρίως τα επιδόματα, οι αποζημιώσεις και οι λοιπές πρόσθετες αμοιβές που εισπράττουν οι θεωρούμενοι ως ... “οι πιο υψηλά αμειβόμενοι εργαζόμενοι του Δημοσίου”, δηλαδή οι υπάλληλοι των υπουργείων Οικονομικών, Περιφερειακής Ανάπτυξης, Αγροτικής Ανάπτυξης (Γεωτεχνικοί), Δικαιοσύνης, Εσωτερικών, Περιβάλλοντος, Υποδομών και Εξωτερικών. Μέσω της κατάργησης ή της μείωσης των επιδομάτων και των αποζημιώσεων, οι συνολικές αποδοχές των περισσοτέρων υπαλλήλων που εργάζονται στα υπουργεία αυτά αναμένεται να μειωθούν σημαντικά προκειμένου να προσεγγίσουν τα χαμηλότερα επίπεδα στα οποία βρίσκονται οι αποδοχές στα υπόλοιπα υπουργεία.
Η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών θα καταργήσει ή θα περικόψει και πολλά άλλα επιδόματα δημοσίων υπαλλήλων τα οποία νομοθετήθηκαν με την αιτιολογία της παροχής κινήτρων για μεγαλύτερη παραγωγικότητα αλλά τελικά καταβλήθηκαν σε όλους ανεξαιρέτως τους υπαλλήλους του Δημοσίου ή σε όλους τους υπαλλήλους ενός συγκεκριμένου κλάδου, ανεξαρτήτως του εάν ήταν ή όχι αποδοτικοί στη δουλειά τους. Τέτοια επιδόματα είναι ενδεικτικά:
- το κίνητρο απόδοσης, το οποίο λαμβάνουν όλοι οι πολιτικοί δημόσιοι υπάλληλοι και το οποίο κυμαίνεται από 50 έως 150 ευρώ το μήνα, ανάλογα με την κατηγορία κάθε υπαλλήλου (ΥΕ, ΔΕ, ΤΕ ή ΠΕ)
- το επίδομα «αποτελεσματικότερης διεκπεραίωσης υποθέσεων» που λαμβάνουν όλοι οι δικαστικοί λειτουργοί και το οποίο κυμαίνεται από 350 έως 650 ευρώ το μήνα.
Επιπλέον στο στόχαστρο του υπουργείου Οικονομικών θα μπουν και επιδόματα τα οποία συνδέονται με τα καθήκοντα συγκεκριμένων κλάδων δημοσίων υπαλλήλων, όπως τα επιδόματα ειδικών συνθηκών, το επίδομα πληροφορικής κ.λπ., καθώς και τα εναπομείναντα ποσά των επιδομάτων εορτών και αδείας, τα οποία ανέρχονται σε 500 ευρώ για τα Χριστούγεννα, 250 ευρώ για το Πάσχα και 250 ευρώ για τη θερινή άδεια. Ειδικά για τα τρία τελευταία επιδόματα, υπάρχουν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες εξετάζεται η πλήρης κατάργησή τους από το επόμενο έτος, με στόχο να εξοικονομηθούν τουλάχιστον 700 εκατ. ευρώ!
Για την καταβολή επιδομάτων στο πλαίσιο του νέου μισθολογίου θα θεσπισθούν άλλα κριτήρια όπως: θέση ευθύνης, ειδικότητα, επίπεδο και σχέση συναλλαγής και παροχής υπηρεσιών προς τον πολίτη, καθώς και παραγωγικότητα.
Την ίδια λογική θα έχουν και οι ριζικές περικοπές και καταργήσεις επιδομάτων που θα επιβληθούν στους εργαζόμενους των ΔΕΚΟ. Στόχος των περικοπών θα είναι να μειωθούν αισθητά οι δαπάνες προσωπικού των επιχειρήσεων αυτών ώστε τα ελλείμματά τους να περιορισθούν σημαντικά και να μην επιβαρύνουν το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης.
Από τις νέες περικοπές επιδομάτων εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων στο στενό και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα εκτιμάται ότι θα εξοικονομηθεί ποσό άνω του 1 δις. ευρώ εντός του 2011.
2) Κατάργηση του μειωμένου ειδικού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης, το ύψος του οποίου ανέρχεται σε μόλις 0,021 ευρώ το λίτρο. Ο ΕΦΚ του πετρελαίου θέρμανσης θα είναι πλέον ίδιος με τον ΕΦΚ του πετρελαίου κίνησης, από την 1η Ιανουαρίου 2011. Αυτή τη στιγμή, ο ΕΦΚ του πετρελαίου κίνησης ανέρχεται σε 0,412 ευρώ το λίτρο, συνεπώς τυχόν εξίσωση του ΕΦΚ του πετρελαίου θέρμανσης με το σημερινό επίπεδο του ΕΦΚ του πετρελαίου κίνησης σημαίνει αυτόματα μία πρόσθετη φορολογική επιβάρυνση 0,391 ευρώ το λίτρο για το πετρέλαιο θέρμανσης. Αν συνυπολογισθεί και ο αναλογών ΦΠΑ επί της διαφοράς των 0,391 ευρώ, τότε η συνολική πρόσθετη φορολογική επιβάρυνση για κάθε λίτρο πετρελαίου θέρμανσης θα φθάσει τα 0,48 ευρώ το λίτρο! Προκειμένου να μη φθάσει τελικά στα επίπεδα των 0,48 ευρώ το λίτρο η πρόσθετη επιβάρυνση των καταναλωτών αλλά να περιορισθεί σε επίπεδα χαμηλότερα, θα αποφασισθεί ταυτόχρονα η μείωση του ενιαίου ΕΦΚ για το πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης κατά 5%. Έτσι, ο ενιαίος ΕΦΚ θα διαμορφωθεί στα 0,39 ευρώ το λίτρο, οπότε η αύξηση του ΕΦΚ του πετρελαίου θέρμανσης θα είναι της τάξης των 0,37 ευρώ το λίτρο και η συνολική πρόσθετη επιβάρυνση των καταναλωτών (πρόσθετη διαφορά ΕΦΚ + ΦΠΑ 23%) θα φθάσει τα 0,45 ευρώ το λίτρο.
Η αύξηση του ΕΦΚ του πετρελαίου θέρμανσης εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην εξασφάλιση πρόσθετων φορολογικών εσόδων ύψους τουλάχιστον 1 δις. ευρώ εντός του 2011.
3) Επιβολή ειδικού φόρου κατανάλωσης στο φυσικό αέριο. Η φορολόγηση του φυσικού αερίου σε συνδυασμό με την εξίσωση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στο πετρέλαιο αναμένεται να προκαλέσει αυξήσεις στις λιανικές τιμές πώλησης του εναλλακτικού αυτού καυσίμου θέρμανσης. Ως γνωστόν, η λιανική τιμή πώλησης του φυσικού αερίου συνδέεται σταθερά με την λιανική τιμή πώλησης του πετρελαίου θέρμανσης: ισούται με την τιμή του πετρελαίου θέρμανσης μειωμένη κατά 20%. Με την αύξηση του ΕΦΚ του πετρελαίου θέρμανσης από τα 0,021 στα 0,39 ευρώ το λίτρο από την 1η-1-2011, οι λιανικές τιμές πώλησης του πετρελαίου θέρμανσης αντί να διαμορφωθούν σε επίπεδα 0,67 έως 0,77 ευρώ θα κυμανθούν από 1,12 έως 1,32 ευρώ το λίτρο. Αυτό θα έχει, κανονικά, ως συνέπεια οι λιανικές τιμές του φυσικού αερίου, αντί να διαμορφώνονται μεταξύ 0,54 και 0,62 ευρώ το λίτρο (20% χαμηλότερα από τα 0,67-0,77 ευρώ το λίτρο), να εκτιναχθούν σε επίπεδα από 0,90 έως 1,056 ευρώ το λίτρο, δηλαδή 0,23-0,29 ευρώ ακριβότερα! Πληροφορίες αναφέρουν, ωστόσο, ότι για να περιορισθεί η αύξηση της λιανικής τιμής του φυσικού αερίου σε χαμηλότερα επίπεδα εξετάζεται το ενδεχόμενο να ανέβει από 20% σε 30% το ποσοστό μείωσης της τιμής του αερίου σε σχέση με την τιμή του πετρελαίου θέρμανσης. Η κίνηση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα οι λιανικές τιμές πώλησης του φυσικού αερίου να διαμορφωθούν, τελικά, μεταξύ 0,78 και 0,92 ευρώ το λίτρο, αντί 0,92-1,056 ευρώ το λίτρο που θα διαμορφώνονταν αν το ποσοστό μείωσης παρέμενε στο 20%. Και πάλι όμως θα είναι σημαντικά υψηλότερες από τα επίπεδα των 0,54-0,62 ευρώ το λίτρο που θα εξακολουθούσαν να διαμορφώνονται εάν δεν καταργείτο ο μειωμένος ΕΦΚ για το πετρέλαιο θέρμανσης.
Οι διαφορές τιμών που θα προκύψουν από τις αναγκαστικές αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου από τα 0,54-0,62 στα 0,78-0,92 ευρώ το λίτρο, δηλαδή ποσά της τάξης των 0,24 έως 0,30 ευρώ το λίτρο, εξετάζεται, μάλιστα, να καλυφθούν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους από την επιβολή ειδικού φόρου κατανάλωσης και στο φυσικό αέριο, το οποίο σήμερα απαλλάσσεται από τον ΕΦΚ. Δηλαδή, το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει να εκμεταλλευτεί τη σημαντική αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου καλύπτοντάς την, σε μεγάλο ποσοστό, με την επιβολή φόρου, προκειμένου να ενισχύσει και από την πηγή αυτή τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού!
Από την επιβολή ΕΦΚ στο φυσικό αέριο το Δημόσιο θα εξασφαλίσει επιπλέον έσοδα ύψους 300 εκατ. ευρώ.
4) Επιβολή νέων αυξήσεων στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης των αλκοολούχων ποτών και των προϊόντων καπνού. Σχεδιάζεται νέα αύξηση των ΕΦΚ στα αλκοολούχα ποτά κατά 10%-20%, ενώ παράλληλα προωθείται η αναμόρφωση της φορολογίας των προϊόντων καπνού, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σταματήσει η απώλεια φορολογικών εσόδων που προκαλούν οι μειώσεις τιμών τις οποίες αποφάσισαν τον Αύγουστο μεγάλες καπνοβιομηχανίες. Πληροφορίες αναφέρουν ότι η νέα παρέμβαση θα προβλέπει είτε τη σημαντική αύξηση του ελαχίστου ορίου του ΕΦΚ των τσιγάρων (από το 75% στο 85% ή ακόμη και σε επίπεδα ανώτερα του 90% της πλέον ζητούμενης τιμής), είτε την αύξηση του ποσοστού του πάγιου φόρου, που αποτελεί τμήμα του συνολικού επιβαλλόμενου ειδικού φόρου κατανάλωσης.
Από τις νέες αυξήσεις στους ΕΦΚ των αλκοολούχων ποτών και των προϊόντων καπνού εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν πρόσθετα έσοδα άνω των 300 εκατ. ευρώ.
5) Νέες αυξήσεις στους συντελεστές ΦΠΑ για δεκάδες αγαθά και προϊόντα ευρείας κατανάλωσης καθώς και για υπηρεσίες υψηλής ζήτησης, από την 1η-1-2011. Σχεδιάζεται η ανακατάταξη προϊόντων μεταξύ:
- του βασικού συντελεστή ΦΠΑ 23%, στον οποίο υπάγονται οι πωλήσεις ακινήτων, ΙΧ αυτοκινήτων, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, επίπλων, πλαστικών, χημικών και χαρτικών ειδών και οι υπηρεσίες που παρέχουν χιλιάδες κατηγορίες επιτηδευματιών και ελευθέρων επαγγελματιών,
- του μειωμένου συντελεστή 11%, στον οποίο υπάγονται τα τρόφιμα, τα φάρμακα, οι λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και φυσικού αερίου, τα εισιτήρια των μέσων μαζικής μεταφοράς, τα κόμιστρα των ταξί, τα σερβιριζόμενα είδη σε εστιατόρια, ταβέρνες, ζαχαροπλαστεία, καφετέριες, μπαρ και νυχτερινά κέντρα διασκέδασης, τα τιμολόγια των ξενοδοχείων και των ξενώνων και τα εισιτήρια των θεαμάτων (πλην θεάτρου)
- του υπερμειωμένου συντελεστή 5,5%, στον οποίο υπάγονται οι πωλήσεις βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων και τα εισιτήρια του θεάτρου.
Πληροφορίες αναφέρουν, ειδικότερα, ότι εξετάζεται η μετάταξη μικρού αριθμού προϊόντων και υπηρεσιών από το 11% στο 23%, η αύξηση του συντελεστή στο 13% για μεγάλο αριθμό προϊόντων και υπηρεσιών που υπάγονται σήμερα στο 11%, η αύξηση του υπερμειωμένου συντελεστή από το 5,5% στο 6,5% και η μείωση του συντελεστή από το 11% στο 6,5% για συγκεκριμένα τρόφιμα ευρείας κατανάλωσης (π.χ. γάλα, ψωμί κ.λπ.), ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω δυσμενείς επιπτώσεις στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
Το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει αυτές τις ανακατατάξεις προκειμένου να αποφύγει την μαζική μετάταξη προϊόντων από τον χαμηλό συντελεστή 11% στον υψηλό 23%, ώστε να μην υπάρξει έντονη επίπτωση στις τιμές και στην ανταγωνιστικότητα συγκεκριμένων κλάδων της οικονομία. Οι παραπάνω περιγραφείσες ανακατατάξεις εκτιμάται ότι θα αποδώσουν πρόσθετα έσοδα 1 δισ. ευρώ.
6) Αυξήσεις στα φορολογικά τέλη των κινητών τηλεφώνων και στα τέλη κυκλοφορίας του 2012. Η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει αυξήσεις έως 20% στα φορολογικά τέλη που επιβαρύνουν τα καρτοκινητά και τα συμβόλαια κινητής τηλεφωνίας καθώς και στα τέλη κυκλοφορίας του έτους 2012 τα οποία θα καταβάλουν το τελευταίο δίμηνο του 2011 πάνω από 5 εκατομμύρια κάτοχοι ΙΧ και άλλων οχημάτων. Τα πρόσθετα έσοδα που εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν υπερβαίνουν τα 400 εκατ. ευρώ.
